Samochód używany – 10 zasad przy kupnie

Przy kupnie samochodu używanego warto sprawdzić jego stan techniczny, ale również zadbać o aspekty prawne. W przypadku stwierdzenia wad pojazdu, pozwoli nam to na bezproblemowe dochodzenie roszczeń. Oto 10 porad jak kupić samochód używany w bezpieczny sposób.

1. Zapisz ogłoszenie

Znalazłeś ogłoszenie w Internecie i jedziesz sprawdzić samochód używany? Wydrukuj je, zapisz stronę lub zrób zrzut ekranu. W razie problemów z kupionym pojazdem, będziesz miał dowód na okoliczność treści zapewnień sprzedawcy.

Jeśli w ogłoszeniu nie podano numeru nadwozia (VIN) pojazdu, zadzwoń do sprzedawcy i poproś o niego. Wpisz VIN w wyszukiwarkę Google. Jeśli samochód był wcześniej przedmiotem sprzedaży, na forach internetowych możesz znaleźć osoby, które poszukiwały już informacji o stanie tego pojazdu i podzieliły się swoją wiedzą. Możesz też skorzystać z odpłatnych serwisów udostępniających informacje na podstawie numeru nadwozia (VIN) lub skorzystać z pomocy ASO, które może znać historię serwisową pojazdu. Niestety nie wszyscy producenci mają scentralizowaną bazę informacji o serwisowanych pojazdach. Będzie ona też mało pomocna przy starszych samochodach używanych. Stąd też kupujący najczęściej bazują na źródłach rządowych albo odpłatnych bazach służących do sprawdzania VIN.

Jeśli sprzedawca odmawia podania VIN oferowanego samochodu, prawdopodobnie oznacza to, że na jego podstawie mógłbyś uzyskać informacje, które starano się przed Tobą zataić.

2. Sprawdź VIN i dokumenty samochodu używanego

Znajomość VIN pozwala również upewnić się, że pojazd nie jest kradziony oraz że możliwa będzie jego bezproblemowa rejestracja. Warto zweryfikować VIN na tabliczce znamionowej pojazdu z numerem widniejącym w dowodzie rejestracyjnym. Jeśli oznaczenia na tabliczce znamionowej są niewyraźne, skorodowane, usunięte lub różnią się od tych widniejących w dokumentach, może oznaczać to, że pojazd jest kradziony lub że jego rejestracja, bez dodatkowych problemów w urzędach, będzie niemożliwa. Jeśli nie wiesz jak sprawdzić VIN, pojedź na stację diagnostyczną. Na końcu artykułu znajdziesz linki, pod którymi opisano, gdzie szukać VIN w pojeździe i co można się z niego dowiedzieć.

Zarówno w przypadku pojazdów krajowych jak i sprowadzanych z zagranicy, możliwe jest skontaktowanie się z komisariatem Policji i ustalenie, czy pojazd nie był przedmiotem kradzieży.

W przypadku samochodów, które były już rejestrowane w Polsce, możesz skorzystać ze strony HistoriaPojazdu.gov.pl przygotowanej przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Pozwoli to na ustalenie liczby poprzednich właścicieli pojazdu, jego przebiegu (rejestrowany przez stacje diagnostyczne od 2014 r.) oraz ważności badań technicznych. Na końcu artykułu znajdziesz też linki do rządowych baz zagranicznych.

Jeśli sprzedawca jest właścicielem pojazdu, ale nie jest wskazany w dowodzie rejestracyjnym, upewnij się, że wraz z dokumentami przekazał Ci w oryginale (lub potwierdzone za zgodność przez notariusza) wszystkie umowy sprzedaży pojazdu dokumentujące w sposób ciągły zmiany stosunków własnościowych, poczynając od osoby wskazanej w dowodzie rejestracyjnym.

Jeśli samochód używany, w krótkich odstępach czasu miał różnych właścicieli może oznaczać to, że ma on poważne wady, w związku z czym każdy kupujący chciał się go jak najszybciej pozbyć.

3. Pojedź ze znajomym lub skorzystaj z pomocy profesjonalisty

Pojedź z kimś znajomym, spoza rodziny, kto nie jest bezpośrednio zaangażowany w zakup i będzie potrafił chłodnym okiem spojrzeć na zapewnienia sprzedawcy. W razie późniejszych problemów, Twój znajomy może być bezstronnym świadkiem. Niektórzy decydują się na nagrywanie przebiegu negocjacji. Nie jest to zachowanie nielegalne, natomiast nie można go uznać za zgodne z dobrymi obyczajami, jeśli nie mamy podstaw do zakładania nieuczciwości sprzedawcy.

Najrozsądniejszym wyjściem przy kupnie samochodu jest skorzystanie z pomocy mechanika, rzeczoznawcy lub eksperta motoryzacyjnego, który zweryfikuje stan pojazdu. Wielokrotnie pozwala to na uniknięcie kupna samochodu używanego, który będzie wymagał ogromnych nakładów.

4. Udokumentuj stan pojazdu

Jeśli zdecydowałeś się na zawarcie umowy, postaraj się aby wpisać w niej jak najwięcej informacji przekazanych Ci przez sprzedawcę takich jak informacje o bezwypadkowości samochodu, jego przebiegu itp. Jeśli sprzedawca będzie wzbraniał się przed umieszczeniem takich informacji, dopytuj dlaczego, skoro podaje je jako prawdziwe.

Nigdy nie zgadzaj się na dopisywanie informacji, które są nieprawdziwe np. wpisanie informacji o powypadkowości pojazdu wraz z zaniżeniem na umowie jego rzeczywistej ceny. Sprzedawca może dążyć do tego argumentując, że pozwoli to na zapłacenie mniejszego podatku VAT lub mniejszego podatku od czynności cywilnoprawnych. Wielokrotnie okazuje się, że informacje wpisane w ten sposób okazują się prawdziwe. Kupujący traci wtedy możliwość powoływania się na brak wiedzy o wadach samochodu używanego.

Jeśli zgadzasz się na dopisanie postanowień takich jak „ze stanem pojazdu zapoznano się na stacji diagnostycznej” każdorazowo zadbaj o dopisanie wad, o których diagnosta poinformował. Sprzedawca mając zaprzyjaźnionego diagnostę może później twierdzić, że kupujący został poinformowany o poważnych wadach, podczas gdy w rzeczywistości kupującemu udzielono jedynie informacji o konieczności dokonania drobnych, tanich napraw.

5. Nie zaniżaj ceny

Nigdy nie zgadzaj się na propozycję sprzedawcy, aby w umowie wpisać kwotę niższą niż ta, którą faktycznie zapłaciłeś za samochód. W umowie lub na fakturze ma widnieć kwota identyczna z tą, którą wręczyłeś sprzedawcy. Sprzedawca będzie argumentował, że dzięki zaniżeniu ceny samochodu, możliwe będzie zapłacenie niższego podatku VAT (w przypadku transakcji pomiędzy przedsiębiorcą, a konsumentem) lub zapłacenie niższego podatku od czynności cywilnoprawnych (w przypadku transakcji pomiędzy dwiema osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej). W pierwszym przypadku korzyść podatkową odnosi sprzedawca i popełnia wykroczenie skarbowe. W drugim przypadku korzyść podatkową odnosi kupujący i również popełnia czyn zabroniony. Korzyści podatkowe w obydwu przypadkach są marginalne kwotowo, a powodują konieczność złożenia czynnego żalu przed organem podatkowym w celu uniknięcia odpowiedzialności.

Istotniejsze od odpowiedzialności karnoskarbowej jest jednak ograniczenie możliwości dochodzenia roszczeń cywilnoprawnych. W razie chęci odstąpienia od umowy kupna samochodu używanego, możesz mieć problem z odzyskaniem pełnej kwoty, ponieważ sprzedawca będzie twierdził, że otrzymał kwotę, która widnieje na umowie lub na fakturze.

6. Opisz w umowie pojazd zostawiony w rozliczeniu

Jeśli w rozliczeniu zostawiasz swój stary samochód pamiętaj, aby było to opisane przy cenie pojazdu, ze wskazaniem jaką wartość pojazd przedstawia. Przykładowe postanowienie umowne to: „Strony ustalają cenę na 40.000 zł, w tym 10.000 zł zapłacone poprzez pozostawienie w rozliczeniu samochodu X”. Warto zadbać o opisanie pozostawienia samochodu w rozliczeniu według powyższego sposobu, ponieważ uniemożliwi to twierdzenie przez sprzedawcę, że została zawarta umowa zamiany, a nie umowa sprzedaży samochodu, w obrębie której część ceny stanowił stary pojazd.

W załączonych wzorach umów znajdziesz umowę, która w zakresie ceny wskazuje pojazd zostawiany w rozliczeniu.

7. Nie wyłączaj rękojmi

Jeśli w umowie są postanowienia o „braku rękojmi”, „niezgłaszaniu roszczeń”, „niewnoszeniu pretensji”, skreśl je i parafuj ze sprzedawcą, ponieważ prawdopodobnie zmierzają one do wyłączenia Twoich uprawnień z tytułu rękojmi.

Dopuszczalne są natomiast postanowienia umowne takie jak „kupujący zapoznał się ze stanem technicznym i oświadcza, że jest on mu znany”. Bez wskazania konkretnego stanu technicznego oznacza ono tylko i wyłącznie, że kupujący zapoznał się ze stanem technicznym w zakresie w jakim został o nim poinformowany oraz w zakresie w jakim sam powziął o nim informacje.

Wielokrotnie zawodowi sprzedawcy po wystawieniu faktury nabijają pieczątkę zawierającą informację o zapoznaniu się ze stanem technicznym lub o zapoznaniu się ze stanem technicznym i niewnoszeniu roszczeń. Zadbaj o to, aby już po podpisaniu przez Ciebie faktury lub umowy, nie była ona uzupełniana o jakiekolwiek treści dotyczące nabywanego pojazdu.

Pamiętaj, że gdy kupujesz samochód używany jako konsument od przedsiębiorcy trudniącego się zawodowo sprzedażą pojazdów, wyłączenie rękojmi jest niemożliwe. Nawet w przypadku zawarcia na fakturze lub w umowie postanowienia wyłączającego rękojmię, będzie ono niewiążące. Dopuszczalne są natomiast postanowienia o „braku gwarancji”.

8. Sprawdź strony umowy i poproś o dowód osobisty

Sprawdź, czy osoba wpisana jako sprzedawca samochodu, jest osobą podpisującą umowę. Nie zgadzaj się na podpisywanie umowy przez osobę inną niż sprzedawca (np. syn podpisujący się za ojca lub pracownik komisu za właściciela), chyba że osoba podpisująca umowę przedstawi Ci pisemne pełnomocnictwo do działania w imieniu sprzedawcy (tj. właściciela pojazdu). W takim przypadku zatrzymaj pełnomocnictwo razem z Twoim egzemplarzem umowy.

Jeśli kupujesz pojazd w komisie nie podpisuj umowy in blanco podpisanej przez osobę, która wstawiła samochód do komisu. Komis robi to w celu uniknięcia odpowiedzialności z tytułu rękojmi, ponieważ mimo faktu, że sprzedaje cudzy pojazd, zgodnie z przepisami ewentualne roszczenia dotyczące wad ukrytych używanego samochodu, powinny być kierowane przeciwko niemu, nie zaś przeciwko właścicielowi. Pamiętaj, że jako sprzedawca pojazdu wstawionego do komisu, na umowie lub fakturze, powinien występować właściciel komisu.

Nigdy nie zgadzaj się na podpisanie umowy z zagranicznym właścicielem pojazdu, jeśli nie zawierasz transakcji bezpośrednio z nim. Samochód powinieneś kupić bezpośrednio od osoby, która go sprowadziła. Na pewno dysponuje ona egzemplarzem umowy, gdzie widnieje ona jako kupujący, ale w celu uniknięcia odpowiedzialności może dać Ci do podpisania sfałszowaną umowę pomiędzy podmiotem zagranicznym, a Tobą.

Pamiętaj również o poproszeniu sprzedawcy o okazanie dowodu osobistego. Coraz częstsze są sytuacje, w których handlarze korzystają z umów podpisanych in blanco przez wcześniejszych, krajowych lub zagranicznych właścicieli samochodów i dają je do podpisania kupującym. Czasem dzieje się to bez zgody i wiedzy wcześniejszego właściciela pojazdu. W efekcie, kupujący zwraca się później z roszczeniami nie do nieuczciwego handlarza, którego personaliów nawet nie zna, a do wcześniejszego właściciela pojazdu, którego dane osobowe widnieją na umowie przygotowanej przez handlarza. Sytuacje te są pod kątem prawnym trudne do rozwiązania, szczególnie jeśli okaże się, że wcześniejszy właściciel pojazdu zawarł z handlarzem normalną umowę sprzedaży, a handlarz nie przekazał tej umowy kolejnemu kupującemu i sfałszował egzemplarz umowy, w którym wpisze dane wcześniejszego właściciela jako sprzedawcy i podpisze się za niego.

W takim przypadku ustalenie danych osobowych handlarza jest bardzo trudne i jedyną formą przeciwdziałania takiej sytuacji jest zażądanie od handlarza okazania dokumentu tożsamości i spisania jego danych. Jeśli osobą podpisaną na umowie in blanco nie jest osoba, z którą zawieramy transakcję powinniśmy od niej zażądać okazania pełnomocnictwa do zawarcia umowy i poprosić o telefon do osoby wskazanej w umowie jako sprzedawca, w celu upewnienia się, że właściciel samochodu zna sprzedawcę i godzi się na zawarcie umowy w ten sposób.

9. Podejdź do transakcji na chłodno

Kupno samochodu używanego jest rzadką transakcją zawieraną raz na kilka lat, w związku z czym kupujący często stara się na siłę przekonać do sprzedawcy jako osoby godnej zaufania oraz do samochodu jako nieposiadającego wad ukrytych. Często umowa jest zawierana bez jakiegokolwiek sprawdzenia stanu technicznego samochodu używanego. Pamiętaj więc o zabraniu ze sobą osoby spoza rodziny, która będzie Ci doradzać (dobrze jeśli będzie posiadała fachową wiedzę), a także o sprawdzeniu pojazdu w stacji kontroli pojazdów lub w warsztacie samochodowym. Przed zawarciem umowy sprawdź w Internecie stacje kontroli pojazdów lub warsztaty w pobliżu miejsca zamieszkania sprzedawcy i wybierz jeden z nich celem sprawdzenia samochodu.

Jeśli samochód używany, sprzedawany jest jako wadliwy (np. jako pokolizyjny albo z silnikiem do wymiany), koniecznie powinieneś sprawdzić go z rzeczoznawcą motoryzacyjnym. Często wady deklarowane przez sprzedawcę, okazują się finalnie dużo większe (np. sprzedawca informuje o problemach z odpalaniem pojazdu, które zostaną wyeliminowane poprzez kupno nowego akumulatora, podczas gdy w rzeczywistości pojazd wymaga wymiany silnika lub ma inne wady ukryte).

Pamiętaj, że wiele osób sprzedaje samochód nie dlatego, że zaoszczędziła środki na nowy pojazd, ale ze względu na to, że nie ma pieniędzy na naprawę poważnych usterek i chce się go jak najszybciej pozbyć.

10. Podpisz umowę przy użyciu sprawdzonego wzoru

Zabierz ze sobą do sprzedawcy przygotowany przez nas wzór umowy. W przypadku kupna wadliwego pojazdu, dochodzenie roszczeń w stosunku do sprzedawcy będzie dużo prostsze. Przygotowany przez nas wzór umowy w wersji bezpiecznej dla kupującego znajdziesz tutaj.

Przydatne linki

Wzór umowy kupna-sprzedaży.

Rządowa strona z pojazdami zarejestrowanymi w Polsce.

Strony z historią pojazdów dla Szwecji, Norwegii, Danii, Wielkiej Brytanii, Holandii, USA, Francji. Tu artykuł o serwisie francuskim, który wymaga niestety udziału potencjalnego sprzedawcy w udostępnieniu raportu. Każdą z tych stron można przetłumaczyć np. w przegladarce Google Chrome.

Co to jest numer VIN. Opacowanie ze strony Autobaza.pl.

Gdzie znaleźć VIN w konkretnym samochodzie: strona pierwsza i druga.

Pomoc prawna

Jeśli jesteś zainteresowany naszą pomocą lub bezpłatną poradą opisz Twoją sprawę korzystając z tego formularza. W odpowiedzi otrzymasz bezpłatną analizę sprawy oraz propozycję pomocy z naszej strony wraz z wyceną. Świadczymy pomoc prawną we wszelkich sprawach związanych z prawem motoryzacyjnym.

Jesteś sprzedawcą? Masz prawa, podobnie jak kupujący

Każdy kupujący prędzej, czy później będzie również sprzedawcą samochodu. Jeśli sprzedałeś samochód, również możesz skorzystać z naszej pomocy, ponieważ niejednokrotnie roszczenia kupujących okazują się niezasadne. Jest tak np. wtedy, gdy sprzedawca nie składał żadnych zapewnień o stanie pojazdu, a samochód ma typowo eksploatacyjne wady (np. zużyte sprzęgło). Jeśli sprzedałeś samochód i chcesz ustalić, czy istnieją podstawy Twojej odpowiedzialności, skontaktuj się z nami.